1 Ekim 1992’de Türk donanmasına ait Muavenet gemisinin ABD Deniz Kuvvetlerine ait Saratoga gemisi tarafından vurulmasıyla ilgili Meydan Milliyet gazetelerinde çıkan haberler…
Aptal Coni
ABD’nin Saratoga uçak gemisinden atılan füzeyle Türk muhribi Muavenet’in vurulması, tüm dünyayı şaşırttı. Ohayda kasıt yoksa, geriye tek ihtimal kalıyor: Geri zekalılık. Gemi komutanı yarbayla 4 denizcinin şehit olması, 11 subay ve erin yaralanması yurtta üzüntü ve tepki yarattı.
Ege Denizi’ndeki “Kararlılık Gösterisi-92” tatbikatına katılan uçak gemisi Saratoga’dan önceki gece 22 sularında ateşlenen iki “Sea Sparrow” füzesinden biri, 3 mil uzaktaki Türk muhribi Muavenet’i vurdu. Kaptan köşkü havaya uçan gemide komutan Kurmay Yarbay Kudret Güngör ile 4 denizci şehit oldu. Komutan yardımcısı binbaşı ile 10 denizci de yaralandı.
DOĞU Akdeniz’de başlayan Ege Denizi’nde süren NATO “Kararlılık Gösterisi-92” tatbikatının önceki geceki Sakız Adası açıklarındaki bölümünde bilinmeyen bir nedenle ABD deniz kuvvetlerine ait Saratoga uçak gemisinden ateşlenen bir füze, “Muavenet” adlı Türk muhribine isabet etti. Olayda gemi komutanı dahil beş subay ve er şehit oldu. Türk muhribinin köprüsünün tümüyle havaya uçmasına neden olan olayda 11 subay ve asker de yaralandı. Olay önceki gece 23.13’te meydana geldi. Yunanistan’ın İkarya Adası’nın 20 mil kuzey-batısında bulunan Saratoga uçak gemisinden bilinmeyen bir nedenle bir füze fırladı. Isıya duyarlı, tahrip gücü yüksek “Sea Sparrow” güdümlü füze, uçak gemisinin 3 mil açığında, Sakız Adası ile Pisara Adası arasındaki bölgede bulunan Muavenet muhribinin köprüsüne isabet etti. Tatbikatı izlemek üzere götürülen gazetecilerin bulunduğu Karamürsel-B muhribinin paralelinde bulunan muhripte şiddetli bir patlama meydana geldi. ABD yardımı olarak Türkiye’ye verilen muhripler arasında yer alan Muavenet’in köprüsü, şiddetli patlamayla birlikte havaya uçtu. Saratoga gemisinden 22.59′ da atılan füzeden bir dakika sonra İngiliz gemisi Andremoda’nın olaydan bilgisi oldu. İngiliz gemisi personeline, bir füzenin çıkış yaptığını duyurdu. Ancak Saratoga gemisi, durumdan diğer gemileri haberdar etmedi. İlk yaralı dün sabah saatlerinde getirildi. Hava Eğitim Komutanlıgı helikopter pistine indirilen ve Teğmen Ahmet Tırnova olduğu belirtilen yaralı, buradan Dokuz Eylül üniversitesi Hastanesi’ne kaldırılarak ameliyata alındı. Tırnova’nın başına şarapnel parçası isabet ettiği bildirildi.
Yine dün 13.30 sıralarında ise NATO’ya ait Marines 14 isimli bir helikopterle ikisi ağır 5 yaralı getirildi, Hava Eğitim Komutanlığı Hastanesi’nde tedaviye alındı. Aynı saatlerde Marines 10 isimli helikopterle getirilen beş şehidin cenazeleri, ambulanslara konarak Kara Kuvvetleri Komutanlığı’na ait Hatay’daki askeri hastaneye götürüldü.
SARATOGA: ‘HATA BIZDE’
Türk ve yabancı gazetecilere, saat 16.30’da Saratoga’da filo komutanı Koramiral Phillp A. Dur, Gemi Komutanı Albay James M. Drager ve 17. Hava Grup Komutanı Albay George N. Crim’in katıldığı brifing verildi. Koramiral Dur, şöyle konuştu: “Füze yanlışlıkla ateşlendi ve Türk gemisine isabet etti. Bu trajedik durumdan çok üzgünüz, ama kaza olur olmaz sıhhi, hasar kontrol, kurtarma ve yangın ekiplerimiz Türk gemisine gittiler. Helikopterlerimiz, Türk gemisinden Saratoga’ya yüzlerce sefer yaptılar.”
Dur, “Bu sistem, tatbikat zamanları yan otomatik olarak çalışır. Ateşlenmesi için mutlaka birinin düğmeye basması gerekir” dedi.
Dur, füze komuta kontrol odasının ve atış platformunun gazetecilere gösterileceğini söyledikten sonra bir binbaşı Sea Sparrow füzeleri hakkında bilgi verdi. Sistemin, radar, atış rampası ve ateş kontrol ünitesinden oluştuğunu kaydeden binbaşı, füzelerin tam ya da yarı otomatik olarak ateşlenebileceğini belirterek, şunları söyledi: “Sistem tatbikat ve normal seyirde yarı otomatikte tutuluyor. Tam otomatikte hedefe kilitlendikten sonra atış kararını da kendisi veriyor. Bu ancak savaş zamanı olur. Hata bizdedir, karşı tarafta değil. Üzgünüz.”
‘OLAY TAMAMEN KAZA’
Donanma Komutanı Oramiral Güven Erkaya, dün Muavenet muhribinde incelemelerde bulunduktan sonra yaptığı açıklamada, şunları söyledi: “Maalesef tamamen bir kaza neticesi, ABD gemisinden ateşlenen güdümlü merminin isabet ederek patlaması sonucu, olay meydana geldi.”
Şehit olan beş denizcinin cenazelerinin, Gölcük’e gönderileceği, pazartesi günü burada düzenlenecek askeri törenden sonra toprağa verilecek.
EVLERDE MATEM
Muavenet muhribinde 4 kişiyle birlikte hayatını kaybeden Kurmay Yarbay Kudret Güngör’ün Gölcük’teki evinde matem yaşanıyor. Kocasını kaybettiğini sabah erken saatlerde öğrendikten sonra fenalaşarak sinir krizleri geçiren Deniz Güngör, doktor kontrolüne alındı. Körfez ilçesine bağlı Tütünçiftlik’teki Oruçreis Anadolu Lisesi üçüncü sınıf öğrencisi şehit yarbayın tek çocuğu Görkem Güngör, dün sabah babasının ölümünden habersiz olarak gittiği okulundan evlerine getirildikten sonra acı haberi öğrendi.
Şehit ve yaralılar • Şehitler: Muhrip Komutanı Dz. Kur. Yb. Kudret Güngör, Uçaksavar Yardımcı Subayı Dz. Tğm. Alper Tunga Akan, Telsiz Astsb. Çvş. Serkan Aktepe, Top Er Recep Akan, İkm. Çvş. Mustafa Kılıç.
Yaralılar: Muhrip ci Komutanı Dz. Kur. Kd. Bnb. Necati Erol, Harekat Subayı Dz. Ütğm. Fahrettin Kalkır, Muhabere Subayı Dz. Tğm. Ahmet Tırnava, Uçaksavar Yardıma Subayı İkm. Ütğm. M. İlter Özdil, Seyir Üçvş. Faruk Sarıyıldırım, Top. Astsb. Çvş. Taner Pişkin, Top. Astsb. Çvş. Tuncer Pınar, Top. Er Hakverdi Aydın, İkm. Er Ömer Hekim, Serdümen Onbaşı Tolga Işıklar. (Milliyet)
Manyak Amerikalı Ege’yi kana buladı
Ege Denizi’nde devam eden NATO’nun Kararlılık Gösterisi – 92 Tatbikatı sırasında Amerikan Saratoga uçak gemisinden ateşlenen 2 füzeden biri muhribimize isabet etti.
Patlayıcı başlıklı güdümlü füze, savaş gemimizin kaptan köşkü ve radar merkezinin bulunduğu bölüme çarparak infilak etti. Patlama sırasında Deniz Kuvvetleri Komutanlığı’na bağlı Muavenet muhribinin Komutanı Kurmay Yarbay Kudret Güngör ile 1 subay, 1 astsubay ile 2 er şehit oldu.
Olayda, Türk muhribinin 2. Komutanı Necati Erol’un da aralarında bulunduğu 14 mürettebat yaralandı. Patlama ile çıkan yangın başta Amerikan muhribi U.S.S. Gates olmak üzere diğer savaş gemilerinin personeli tarafından söndürüldü. Genelkurmay yetkilileri, kazanın ABD gemisinin hatası sonucu geliştiğini açıkladı.
Ege Denizi’nde devam eden NATO’nun Kararlılık Gösterisi 92 Tatbikatı sırasında, Amerikan Saratoga uçak gemisinden ateşlenen 2 füzeden biri muhribimize isabet etti.
Muavenet – Saratoga
Patlayıcı başlıklı güdümlü füze, savaş gemimizin kaptan köşkü ve radar merkezinin bulunduğu bölüme çarparak infilak etti. Patlama sırasında Deniz Kuvvetleri Komutanlığı’na bağlı Muavenet gemisinin Komutanı Kurmay Yarbay Kudret Güngör ile 1 subay, 1 astsubay, 2 er şehit oldu. Olayda Muavenet’in 2. Komutanı Necati Erol’un da aralarında bulunduğu 14 mürettebat yaralandı. Patlama ile çıkan yangın başta Amerikan Muhribi U.S.S. Gates olmak üzere diğer savaş gemilerinin personeli tarafından söndürüldü. Genelkurmay yetkilileri, kazanın ABD gemisindeki hatası sonucu geliştiğini açıkladı.
Türk Deniz Kuvvetleri Komutanlığı’na bağlı Muavenet gemisinin bu sabah iki gemi eşliğinde Gölcük Deniz Üssü’ne çekileceği öğrenildi.
Genelkurmay Başkanlığı, Ege Denizinde devam eden Kararlılık Gösterisi 92 Tatbikatı sırasında ABD uçak gemisi Saratoga’dan kaza sonucu ateşlenen güdümlü füzelerin Türk Muhribi Muavenet’e isabet etmesiyle ilgili olarak Genelkurmay Basın ve Halkla İlişkiler Şube Müdürü Kurmay Albay Haluk Alper imzasıyla bir açıklama yaptı. Açıklamada şöyle denildi:
‘Ege Denizinde devam etmekte olan NATO’nun planlı tatbikatlarından ‘Kararlılık göslerial-92’ tatbikatının Saros Körfezine intikal ve fiili atış eğitimi olmayan bir safhasında, İzmir’in yaklaşık 80 mil batısında 1 Ekim saat 23.13’teUSS Saratoga Uçak Gemisinden bir hata sonucu ateşlenen güdümlü mermi TCG Muavenet Muhribinin köprü üstüne isabet etmiştir. Çıkan yangın, diğer Türk ve müttefik gemiler yardımı ile söndürülmüş, ABD gemisinin hatası sonucu meydana gelen müessif olayda gemi komutanı Deniz Kurmay Yarbay Kudret Güngör ve 4 personel şehit olmuş, 15 personel yaralanmıştır. Türk ve ABD yetkilileri tarafından olaya ilişkin gerekli soruşturmaya başlanmıştır. Müttefik Basın Bilgi Merkezi Komutanı Topçu Kıdemli Binbaşı İlhan Köksal, olayla ilgili soruşturmanın sürdürüldüğünü belirterek olayın meydana geliş saatini de 22.11 olarak açıkladı.
Saratoga uçak gemisinden iki füzenin kimin tarafından ateşlendiği araştırılıyor.
Mons’taki NATO Avrupa Müttefik Kuvvetler Yüksek Karargahı Sözcüsü, olay sırasında Canlı Atış tatbikatı olmadığını doğruladı. Sözcü, 5 kişinin ölümüne, 14 kişinin de yaralanmasına neden olan füzelerin kimin tarafından ateşlendiğinin araştırıldığını ve kısa sürede suçlunun ortaya çıkarılmasını beklediklerini ifade etti.
Sözcü, Saratoga’nın tatbikattan çekilmesini, “Manevraların bir bölümünün olaydan sonra askıya alındığı” şeklinde izah ederken, bir başka yetkili ise Saratoga’nın soruşturma amacıyla Napoli’ye geri çağrıldığını söyledi.
Müttefik Basın Bilgi Merkezi’nde Türk ve ABD’li subaylar tarafından düzenlenen kazayla ilgili toplantıda, Amerikan 6. Filosu temsilcisi bir yüzbaşı, ateşlenen füzelerden birinin 12 feet uzunluğunda, 8 inç çapında, 500 libre ağırlığında ve içinde patlayıcı tahrip maddesi bulunan bir başlığa sahip olduğunu belirtti. ABD’li subay, füzelerin kutu kapağı açıldığında ateşlenebildiğini anlattı.
Ayaz: Karşı taraf özür diledi
Milli Savunma Bakanı Nevzat Ayaz, elde olmayan nedenlerden dolayı bir kaza olduğunu, karşı tarafın da bunu kabul edip özür dilediğini belirterek şöyle konuştu:
“Bu tür tatbikatlarda, zaman zaman büyük veya küçük olaylar olabiliyor. Ama bu tür olayların kaza olması, üzüntü yönünü azaltıyor. Kasıtlı olsaydı o zaman çok daha üzücü olurdu. Yapılacak tahkikatlar neticesinde, olayın ne şekilde cereyan ettiği belli olacak. Karşı taraf, bu konuda süratle tahkikatları yapmak için teşebbüse geçmiştir. Olayın nasıl meydana geldiği tahkikat sonucu meydana çıkacaktır. Gereken her şeyin yapılması için direktif vermişlerdir.”
Turgut Özal’ın mesajı;
Cumhurbaşkanı Turgut Özal olay üzerine Deniz Kuvvetleri Komutanı Oramiral Vural Beyazıt’a bir mesaj göndererek üzüntüsünü belirtti. Cumhurbaşkanı Özal mesajında “Yarbay Kudret Güngör ile 4 personelimizin şehit olduklarını büyük bir üzüntüyle öğrendim. Deniz Kuvvetleri ve ailelerine başsağlığı dilerim” dedi.
TBMM Başkanı Hüsamettin Cindoruk da bir başsağlığı mesajı yayınlayarak üzüntüsünü dile getirdi.
Genelkurmay Başkanı Doğan Güreş, kendisine yöneltilen sorular üzerine açıklama yapmadı ve bu konuda açıklamayı Milli Savunma Bakanı Nevzat Ayaz’ın yapacağını bildirdi.
Erbakan: Kaza değil kasıt
Refah Partisi Genel Başkanı Necmettin Erbakan olayın kasıtlı olduğunu ileri sürdü. Erbakan yaptığı yazılı açıklamada kaza ile ilgili olarak Başbakan Süleyman Demirel’i de eleştirdi.
Olayda şehit düşenler için büyük üzüntü duyduklarını belirten Erbakan, “Olayın tatbikat atış eğitimi ile ilgisi olmayan bir safhada meydana gelmiş olması, kasıtlı bir hareket olması ihtimalini son derece kuvvetlendirmiştir. Milletçe son derece büyük bir ilgiyle olayın üzerinde durmamızı gerektiriyor” dedi.
Demirel: Kazanın arkasında ne çeşit yanlışlık var bilmiyoruz
Başbakan Süleyman Demirel, Ege Denizi’nde devam eden NATO tatbikatı sırasında, Amerikan uçak gemisi Saratoga’dan ateşlenen güdümlü füzelerin Muavenet’e isabet etmesinin bir kaza sonucu meydana geldiğini söyledi. Demirel, Ankara’dan uçakla İstanbul’a gelişinde Atatürk Havalimanında gazetecilerin olayla ilgili sorusunu cevaplandırırken, “Olay bir kazadır. Henüz bu kazanın arkasında ne çeşit bir yanlışlık var bilmiyoruz. Biraz beklemek lazım. Olay aydınlanacak” dedi.
Başbakan Süleyman Demirel’i arayan ABD Başkanı George Bush üzüntülerini bildirdi.
Uzmanlar, Sea Sparrow güdümlü füzesinin hata sonucu Türk muhribini vurmasını zayıf bir ihtimal olarak görüyor.
Uzmanlara göre, karmaşık bir elektronik sistemle yönetilen güdümlü füzenin fırlatılması için önce hedefin saptanması ve atış kontrol radarının hedefe kilitlenmesi gerekiyor.
Uzmanlar, füzeyi fırlatan rampanın kapaklarının ancak, silah operatörünün ateşe hazır hale getirmesinden sonra açılabileceğine dikkat çekerken “Füzenin ateşlenmesi için de düğmeye basılması gerekir” diyorlar.
NATO’nun sonbahar serisi planlı tatbikatlarından olan “Display Determination 92 / Kararlılık Gösterisi 92’de yaşanan dehşet verici olay, hafızalardan uzun süre silinmeyecek.
Savunma ve saldırı sistemlerinde yüksek teknoloji ürünü silahları kullanmasıyla ünlü ABD silahlı kuvvetlerine ait 60 borda numaralı USS Saratoga’nın “Kaza sonucu” Türk Deniz Kuvvetlerine bağlı TCG Muavenet’e iki güdümlü füze fırlatması, askeri gözlemciler tarafından garip karşılandı.
Zira, ateşleme sistemi elektronik olarak yönetilen ve hedefe yine elektronik olarak yönlendirilen “Sea Sparrow” tipi güdümlü füzelerinin fırlatma sistemleri “Tetiğe yanlışlıkla bastık” gibi basit bir açıklamayla geçiştirilemeyecek düzeyde karmaşık.
Askeri uzmanlar, tipi ne olursa olsun, güdümlü bir füzenin fırlatılması için, silahın önce “ateşe hazır hale getirilmesi” gerektiğini vurguluyorlar. Ardından “Atış Kontrol Radarı”ndan vurulacak hedefin tespit edilmesi, tanımlanması (Koortinatları, büyüklüğü, hızı vs.) ve bilgisayar aracılığı ile bu bilgileri güdümlü füzenin içindeki yön bulucuya bildirilmesi gerektiğini de sözlerine ekliyorlar.
Komutları alan güdümlü füze rampası bunun üzerine hedefe yöneliyor. Silahın, “Sessiz konumdan”, “ateşe hazır” hale geçmesi, çeşitli ses ve ışık cihazlarıyla sistemi yöneten silah sistem operatörlerine iletiliyor. İşte bundan sonra sıra, güdümlü füzeyi fırlatmak üzere düğmeye basmaya geliyor.
İşin bir ilginç yanını ise güdümlü füze atış kontrol merkezinin, gemideki diğer silah sistemlerinden farklı bir yerde bulunması oluşturuyor. Bu da USS Saratoga’da görevli 5300 kişiden herhangi birinin suçlu duruma düşmesini engelliyor. Çünkü silahı kullanmak sadece o bölümün yetkililerinin kontrolünde gerçekleşebiliyor. DM 357 borda numaralı TCG Muavenet muhribini hedef alan atışta, ikinci bir Sea Sparrow’un daha gönderilmiş olması, olayın üzerindeki kuşkuları artırıyor.
Not: Haberi hazırlarken yararlandığımız Milliyet ve Meydan gazetelerinde ikinci günün ardından olayla ilgili haber yer almamaktadır.
