Bir komisyon nakil için 2 milyon, bir diğeri 6 milyon lazım derken bazı alakalılar yarım milyona yeni bir fabrika kurulacağını söylüyorlar.
Dolmabahçe’de Bayıldım ve Gümüşsuyu yokuşları ortasındaki Havagazı fabrikasının bir başka yere nakli işi, günün bellibaşlı konularından birini teşkil etmektedir. Şehir meclisi üyelerinin, şubat devresi toplantılarının hemen her oturumunda bu meseleyi ele almış olmaları, Belediyenin, Gazhane davasını bir hal çaresine bağlamak hususunda ne kadar titiz ve hassas davrandığına delil sayılabilir.
Fakat gelgelelim, Havagazı fabrikasına Şehir Meclisi, maalesef henüz bir yer bulamamış ve bu hususta kat’i bir karara varamamıştır. Meclis üyelerinden bir kısmı, fabrikanın Hasköy’e naklini ileri sürerken diğer bir kısmı da Beyoğlu ile Sarıyer arasıda bir yerde kurulmasını teklif etmişlerdir. Bu arada, Boyacıköyünü münasip görenler de vardır. Fakat eldeki planda, ileride buraya spor sahası yapılması için yer ayrılmış olması, fabrikanın, Boyacıköyüne naklini imkansız bir hale getirmektedir.
Vali ve Belediye Reisliği, Şehir Meclisine bundan bir yıl evvel yaptığı bir teklifte, Gazhanenin Dolmabahçe’den Hasköye iki milyon altmış altı bir lira ile nakledilebileceğini bildirmiş ve teklif incelenmek için Bayındırlık Komisyonuna havale edilmişti. Bayındırlık komisyonu, uzun süren müzakerelerden, incelemelerden sonra belediye reisliğinin teklifini kabul eder şekilde bir mazbata hazırlamıştır. Meclisin bundan bir buçuk ay evvelki olağanüstü toplantısında, bu mesele uzun tartışmalara yol açmış ve mazbatanın reddedilerek başka bir komisyonda incelenmesine karar verilmişti.
Bunun üzerine yeni kurulan komisyon da diğer komisyonlar gibi sık sık toplantılar yaparak bu meseleyi tekrar etüt etmiş ve iki milyon altmış altı bin liracık ile böyle muazzam bir fabrikanın nakledilemeyeceğini, en az altı milyon liralık bir tahsisata ihtiyaç olduğunu meclis üyelerine bildirmiştir. Hatta bu komisyon, altı milyon lira ile ancak eski ve yıpranmış bir fabrikanın nakil işinin yapılabileceğini, bundan başka iki gazometrenin de beşyüz bin liradan aşağı nakledilemeyeceğini raporuna ilaveyi unutmamıştır.
“Yeni Havagazı fabrikası için yarım milyon yeter”
Meclis, iki komisyonun birbirini tutmayan rakamları karşısında bir şaşkınlık devresi geçirmeye vakit bulamadan bu defa ortaya yeni bir iddia atılmıştır. O da şudur:
“İstanbul’da yeniden bir havagazı fabrikası kurmak için yarım milyon liralık bir tahsisat kafidir.”
Evet, bu iddia ve teklif gene Şehir Meclisi üyelerinden birkaçı tarafından ileri sürülmüştür. Hatta bu meseleyi ortaya atanlar, eski tesisatı da satmak suretiyle yeni fabrikanın çok az bir para ile vücude getirilebileceğni söylemektedirler. Belediye Başkanlığı, son defa, ileri sürülen bütün teklifleri, tetkik ettirmek maksadile yeniden bir komisyona havale etmiştir.
Diğer taraftan, Şehir Meclisi üyelerinden bazıları Gazhanenin esaslı bir şekilde tamir ettirildikten sonra eski yerinde bırakılmasının tasarruf bakımından doğru olacağını ileri sürmüşlerdir. Belediye Reisliği de bu şekilde itirazda bulunanlara karşı:
“Şehri güzelleştirmek bakımından, fabrikanın buradan kaldırılmasının zamanı gelmiştir” cevabını vermektedir.
Bütün bu komisyonlarda bilfiil çalışan bir Şehir Meclisi üyesi de bakın ne diyor:
“Fabrikanın Dolmabahçe’den nakli hususunda gösterilen hassasiyet cidden yerindedir. Çünkü, Maçka sırtlarında arsa sahibi olan zevat, yarın buralara apartımanlarını kurduktan sonra, fabrikanın dumanından şikayet edeceklerdir.”
10 Mart 1949
