1987 referandum sonuçları sonrası gelişmeler… PIAR yöneticisi Bülent Tanla, çok az yanılarak sonuç aldığı referandum araştırmasının kendilerini dünyanın en yaygın araştırma zinciri GALLUP’ta ilk üç arasına sokacağını söyledi.
Referandum sonuçlarını en iyi tahmin eden kuruluş SABAH’ın işbirliği yaptığı PİAR oldu. Sadece yüzde 1’li rakamlarla yanılan ve en doğru tahmini yapan PİAR yöneticisi Bülent Tanla ile başarılanın sırrını tartıştık. Sorularımıza yanıtlar şöyle:
Nefes nefese süren referandum oylaması sonuçları gösterdi ki, PİAR kurumunuz yüzde l’lerle ifade edilen bir yaklaşımla sonuçları bildi. Başa-baş giden bir olayı bu şekilde bilme-nin başarısı nereden kaynaklandı? – Yüzde 1’lere yakın araştırmayla bu sonucu bilmemizin önemli nedeni, referandum çalışması için kurmuş olduğumuz model ve teknikten kaynaklanmaktadır. –
Diğer araştırma kurumlarının çoğunda bu sapmalar yüzde 5-6’lara varıyor. Diğerlerinden nasıl bir yöntem uyguladınız ki bu sonuca ulaştınız?
Diğerlerinden farklılığımızı, bu araştırmaları sürekli bir biçimde son ana kadar sondajlarımızı sürdürmemize bağlıyız. İkincisi, diğer kurumların ‘Kararsızlar’ başlığı altında topladığı kişileri soru sorma tekniği ile dağıtabilen bir modele sahibiz. Bir üçüncü teknik ise, uzman arkadaşların uygulamakta olduğu yöntemi üç-dört ayrı teknik ile de kontrol ediyoruz
Genel bir kanaat vardı… Referandum yapısı gereği seçim tahminlerinden daha zor ediliyordu. Siz buna katılıyor musunuz?
Evet, katılıyorum. Fakat bu referandumda konusu gereği görmekteyiz ki, birçok siyasi parti yanlısı seçmenler genel merkezlerin veya iradelerinin dışında da veya tersine de oy kullanma eğilimi içine girdiler ve kullandılar.
Bunu ilk tespit ettiğinizde ne yaptınız?
İki ayrı kontrol modeli geliştirdik. Bir tanesi şu anda seçim olsaydı Türkiye’nin siyasi yapısı hangi karakterlerde kompozisyonda olacaktı, onu bulduk. Bu arada siyasi partililerin nasıl davranacakları hakkında bir oran çıkarmaya çalıştık.
4 Eylül günü gazetemizde yayınlanan araştırmanızla, 7 Eylül günü yayınlanan sonuçları yan yana alıp dünyadaki benzeri örgütlerin toplantısına gitseniz, ne noktada bir başarı elde etmiş gözükürsünüz?
Türkiye olarak bu uluslararası örgütte temsil ediliyoruz. PİAR, bu referandumda elde etmiş olduğu sonuçla 42 ülke içinde tabii başarılı ilk 3 ülke içinde yer alabileceğini belirtmek isterim.
Mesela, referandumun çok yoğun yapıldığı bir İsviçre kantonda bu sapmalar ne oranda oluyor?
Dünyadaki GALLUP standardı binde 6 ile yüzde 1.5 arasında hata paylanyla çalışıyor. Biz referandumun özelliği gereği yüzde 2.5 bir hata payıyla çalışmıştık.
Yani 300 bin kişinin yaşadığı bir kantonda aşağı yukarı bu tür bir sonuç mu oluyor?
Evet, yaklaşık 1.4, 1.5 gibi bir hata payıyla sonuçları elde etmek mümkündür. -Şimdi önümüzde bir seçim var. Bu seçimde de benzeri bir ‘araştır-mayla bu başanyı elde etmek mümkün mü? – Tabii buna hemen evet diyeceğim. Bütün araştırma-cı arkadaşlarım küçük fark-larla dahi olsa eğilimleri tespit etme yeteneklerine ve güvenine giriştiler. – Araştırmayı yaptığınız sırada size ve diğer araştırma kurumlarına araştırmaların taraflı olabileceği şeklinde eleştiriler geldi… Bunu nasıl değerlendiriyorsunuz? •
1983 yılından beri izliyorsunuz, biz araştırmalara başladığımızdan beri büyük bir baskı altındayız. Bunları soğukkanlılıkla karşılıyoruz. Biz cevabımızı da zaten veriyoruz. Bu tipte davranan kişiler, kurumlar SABAH’ta yayınlanan sonuçlara ve PİAR’ın sonuçlarına baktıkları zaman en iyi cevabı şimdi almış oluyorlar. O nedenle hiçbir şey yapmıyoruz.
Bu eski gazete haberi 8 Eylül 1987 tarihinde yayınlanmıştır.
